Denizli’nin Kale ilçesinde kazı çalışmaları 2014 yılından itibaren Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Kale Meslek Yüksekokulu Müdürü ve aynı zamanda Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Beyazıt ekibi tarafından gerçekleştirilen Kale-i Tavas (Tabae Antik Kenti) Ören Yeri’nin ayakta kalan tek yapısı olarak günümüze kadar gelen Cevher/Gevher Paşa Cami’nin ibadete hazırlık çalışmaları tamamlandı. İlk inşasının Menteşe Beyliği döneminde 15. yüzyıl başlarında başlandığı tahmin edilen, 1819 ile 1820 yıllarında onarılarak günümüze kadar geldiği bilinen Cevher Paşa Cami, daha sonrasında 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından da restore edilmiştir. Kale-i Tavas Kazıları Başkanı Prof. Dr. Mustafa Beyazıt ve ekibinin gerçekleştirdiği çalışmaların ardından Cevher Paşa Cami Kale Kaymakamı Abdulkadir Şahin, Kale Belediye Başkanı Mehmet Salih Sağınç, Prof. Dr. Mustafa Beyazıt ve vatandaşların katılımıyla kılınan Cuma namazı ile tekrardan ibadete açıldı.
TARİHİ BİNALAR NESİLLERİ BİRBİRİNE KAVUŞTURAN BİRER ESER
Kale-i Tavas Kazılarının Başkanı Prof. Dr. Beyazıt, 2013 yılından itibaren ibadete kapalı olan Cevher Paşa Cami, Kale ilçesi halkının yoğun talebi ve isteği üzerine Denizli Valiliği, Kale Kaymakamlığı ve Kale Belediyesinin destekleri ile korona virüs tedbirleri kapsamında yeniden ibadete açıldığını söyledi. Prof. Dr. Beyazıt; “Yahya Kemal Beyatlı'nın da dediği gibi, ‘Kimi gökten, kimi yerden üşüşüp her kapıya, giriyor, birbiri ardınca, ilahi yapıya. Tanrının mabedi her bir tarafından doluyor, Bu saatlerde Cevher Paşa tarih oluyor.’ sözleriyle tarihi binalar nesilleri birbirine kavuşturan birer eser. Caminin ileriki süreçlerde de ibadete açık kalmaya devam edecek” dedi.
TABAE ANTİK KENTİ HEYELAN SEBEBİ İLE TERK EDİLMİŞTİR
Kale ilçesi sınırları içerisinde yer alan Tabae Antik Kenti Ören Yeri prehistorik dönemlerden itibaren yerleşime tabii olsa da kentin kuruluşu hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Güneybatı Anadolu’da yer alan Karia Bölgesi’nin en önemli kentlerinden biri olan Tabae kentinden söz eden ilk Roma kaynağı MÖ. 180 yılına aittir. Bizans döneminde ise Piskoposluk merkezi olmuştur. Kale ve çevresi 12. yüzyıl başlarından itibaren Türk hakimiyetine alınmış, Tabae adı yerine Kale Davas, Kale-i Tavas isimleri kullanılmıştır. 1243 Kösedağ Savaşı sonucunda Anadolu Selçuklunun zayıflaması üzerine Kale ve çevresinde Menteşeoğulları etkin olmuştur. 1390-1391 yıllarına gelindiğinde ise Yıldırım Bayezid’in Menteşeoğullarının topraklarını ele geçirmesiyle Kale Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Ankara Savaşı sonrasında bağımsızlığına kavuşan Menteşe Beyliği ve dolayısıyla Kale-i Tavas, 1424 yılında II. Murad döneminde kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Kale-i Tavas idari olarak 1887 yılına kadar Menteşe Sancağı sınırları içinde kalmıştır. Bu tarihte Denizli’nin mutasarrıflığa tahvili üzerine, Kale-i Tavas karyesi de Denizli’ye bağlanmıştır. Cumhuriyet Döneminde 1950’li yıllara kadar yerleşime tabi tutulan Kale-i Tavas bu tarihten sonra heyelan sebebi ile terk edilmiştir.
